نکات مهم زنبورداری

نکات مهم زنبورداری ۱۵۱۷

نکات مهم در زنبورداری (مطالب در حال تکمیل)

بهترین داروی کنه چیست؟ هر دارویی در یک فصل و در مکان خاص میتواند بهترین دارو باشد و در زمان و مکان دیگر بدترین دارو. در هر صورت بهترین دارو از لحاظ اثربخشی و ارگانیک بودن اسید اگزالیک است. اسید اگزالیک تنها داروی کنه است که در اروپا مورد تایید است. بهترین زمان استفاده از اسید اگزالیک فصل پاییز و زمستان است. زمانی که تخم ریزی در حداقل است. سایر داروها شاید دارای مجوز فروش باشند ولی از لحاظ سالم بودن برای انسان و محیط زیست مورد تایید نیستند.

روش استفاده از اسید اگزالیک:

35 گرم از اسید اگزالیک را در یک لیتر آب مقطر حل کنید و بین قابها 5 سی سی بریزید استفاده از اسید اگزالیک در شربت 1 به 1 هم امکان پذیر است ولی هر چه این اسید خالص تر باشد بهتر اثر میکند. 20 گرم در یک لیتر هم در مواردی گزارش شده است که جوابدهی خوبی داشته است.

  • از ریختن اسید اگزالیک بر روی قابها خودداری کنید که دست نخورده باقی خواهد ماند.
  • در زمان تخم ریزی بالا نباید از اسید اگزالیک استفاده شود چون سبب نکروزه شدن لاروها میگردد.
  • در فصول یا مناطق گرم ویا خشک نباید از اسید اگزالیک استفاده شود بخصوص همراه شربت چون توسط زنبور مصرف نمیشود و شربت دست نخورده در کندو باقی میماند.
  • ابتدا دارو را در یک کندو تست کنید بعد در 3 تا 5 کندو و سپس در کل زنبورستان.
  • تزریق بین قابها از اسپری بهتر بر روی است.

بهترین داروی نوزما چیست؟

استفاده از تیمول محلول در آب و اسیدهای آلی میتواند به کنترل رشد و جوانه زنی اسپور نوزما کمک کند. غلظت نیم تا یک گرم تیمول در 1 لیتر شربت (1%) برای کنترل نوزما و کنه بسیار موثر است. تیمول مانع از جوانه زنی اسپور نوزما شده و استفاده از شربت حاوی تیمول به شکل تزریقی بر روی زنبورها و عمل دهان به دهان زنبورها سبب تبخیر تیمول و اثر بر کنه واروا نیز خواهد شد. ترکیب ارگانیک نوزماهیل به جهت گیاهی بودن بدون عوارض و باقیمانده در عسل و موم برای کنترل بیماریهای زنبور مثل کنه و نوزما قابل استفاده است. این ترکیب در لارو میری نیز جواب دهی مناسبی داشته است.

علت مرگ زنبورها در زمستان چیست؟

ام الامراض در زنبورداری کنه است. کنه را نباید به عنوان یک حیوان خونخوار در نظر گرفت. کنه عامل انتقال چند ده نوع ویروس و بیماری بین موجودات است. تقریبا در تمامی حیوانات و گیاهان کنه ها عامل انتقال بیماریهای مختلف ویروسی و باکتریایی هستند. زنبورهای عسل در فصل سرد به علت داشتن دو یا سه عامل بیماری از بین میروند. درگیر بودن کندو با کنه، داشتن نوزمای مخفی و بیماریهای ویروسی عوامل بیماریزای نابود کننده زنبور هستند. با این وجود نداشتن منابع غذایی بخصوص منابع پروتئینی کافی میتواند سبب مرگ و میر زمستانه باشد.

آیا در زمستان بجای گرده میتوان منابع جایگزین گرده استفاده کرد؟

درصد کیک گرده در زمستان گذرانی باید بین 15 تا 25 درصد باشد و این درصد به مقدار گرده ذخیره شده در کندو و همچنین کیفیت صحرا وابسته است. هرچقدر صحرا از گرده فراوان باشد میتوان کیکهای با درصد پایین گرده استفاده کرد.

آیا استفاده از کیک گرده در زمستان سبب دفع مدفوع و گسترش نوزما میشود؟

با وجود اختلافات زیاد در این زمینه تغیه با کیک گرده با گرده با کیفیت مشکل شدیدی در گسترش نوزما ایجاد نمیکند. چون اگر گرده یبوست زا نباشد روده میانی زنبور مواد دفعی را به رکتوم زنبور هدایت کرده که در این مکان اسپور نوزما قدرت جوانه زنی نداشته و همچنین وجود غدد ترشحی به رکتوم سبب ضدعفونی مواد موجود در آن میشود. مصرف گرده های بی کیفیت پاییز سبب کاهش حرکت مواد در روده و ابتلا به نوزما میشود. چون اسپور نوزما فرصت بیشتری برای تکثیر خواهد داشت.

گرده چه گیاهانی دارای کیفیت پایین هستند؟

مناطقی که گیاهان موجود درآن با باد گرده افشانی میکنند کیفیت پروتئینی پایینی دارند. گیاهانی مثل ذرت یا کاج، درختان جنگلی مثل توسکا، انجیلی که در پاییز گل میدهند یا پیرگیاه (Senecio) در اوایل بهار پروتئین زیادی ندارند و یا مثل کلزا حاوی پروتئینهای ثقیل الهضم هستند. گرده ذرت صرفا محرک خوبی است و سبب تخم ریزی بالا شده منتهی به دلیل درصد پایین گرده سبب ریزش میشود. بهتر است در پای مزارع ذرت از منابع پروتئینی کمکی استفاده شود. در صورت جمع آوری گرده کلزا با تله گرده گیر باید آن را تخمیر و سپس در غذای زنبور استفاده کرد. از علل ریزش زنبور در پاییز یا بهار همین موارد است. کیفیت پایین تغذیه سبب ریزش 50 تا 75 درصدی زنبور خواهد شد.

علت گسترش نوزما در فصل پاییز چیست؟

نوزما در فصل پاییز به اوج خود میرسد. علت این امر افزایش سرما و رطوبت و همچنین کیفیت پایین گرده های این فصل است. گرده هایی که در پاییز وارد کندو میشود سبب افزایش ابتلا به یبوست میشود. حرکت کند مواد در روده زنبور سبب جوانه زنی اسپور نوزما و یا ورود اسپور از سلولهای پوششی روده به فضای داخل روده شده و این چرخه تا دفع مناسب مدفوع ادامه میابد. اسیدهای آلی مثل اسید سیتریک، اسید استیک، لاکتیک در دفع اسپور میتوانند کمک کننده باشد. تغذیه نامناسب در فصل پاییز (گرده کم کیفیت، عسلکهای درختان) و عدم درمان کنه از علل اصلی ریزش و شیوع بیماریهای زنبور است.

ژل کارگری چیست؟

در فصل زمستان و خواب زنبور کارگرها از ترکیب عسل، گرده و ژل رویال تغذیه میکنند. استفاده از کیک گرده با درصد مناسب پروتئین سبب تولید ژل رویال بیشتر میشود. بنابراین اینکه صرفا مواد ذخیره شده در کندو برای زمستان گذرانی کافی باشد صحیح نیست. بلکه باید منابع مناسب پروتئینی با گرده باید برای زمستان گذرانی وجود داشته باشد.

فقسه حبس ملکه یا ایزولاتور عصر جدید (ساخت شرکت هفت گوهر) چه کاربردی دارد؟

برای درمان حداکثری کنه واوا باید تخم ریزی کاملا قطع شود. برای این منظور ملکه در زمان مناسب 21 تا 25 روز قبل از برداشت آخرین عسل در ایزولاتور عصر جدید حبس شده و طی این مدت تمام تخم ها و لاروها بالغ شده و هیچ حجره ای با لارو نخواهد بود. کنه یک بیماری لاروی است و در صورت نبودن لارو بر روی زنبورها خواهد نشست. در این حالت مبارزه با کنه راحت خواهد بود و با استعمال داروی مناسب مثل اسید اگزالیک میتوان تمامی کنه ها را از بین برد. بهتر است قاب حامل ملکه با تکان دادن زنبورها کنار گذاشته شود تا به ملکه آسیبی نرسد. حبس ملکه تا 25 روز بدون هیچ مشکلی میتواند انجام گیرد. در مواردی حبس ملکه در زمستان نیز انجام میگیرد. طبق تحقیق یک محقق اوکراینی از اواخر تیر ماه میتوان ملکه حبس کرد. حبس ملکه در اواسط آبان تا اوایل آذر طی دو ماه نیز میتواند صورت گیرد. حبس ملکه با کاهش تخم ریزی و به تبع افزایش کیفیت ژل تولید توسط زنبوران همراه خواهد بود. وجود ژل رویال برای زمستان گذرانی زنبورها بسیار واجب است. وجود تخم ریزی در سطح زیاد در شروع خواب میتواند سبب تلفات شود. چون با کمبود منابع پروتئینی همراه خواهد بود.

مزایای حبس ملکه با قفس عصر جدید:

مبارزه موثر با کنه ها و افزایش عمر مفید ملکه و زنبورهای کارگر و پرستار

تقویت تخمدان های ملکه: توقف تخم ریزی باعث استراحت ملکه نیز میشود. ملکه طی چندسال دائما در حال تخم ریزی است. حبس 20 روزه نه تنها مشکلی برای ملکه ایجاد نمیکند بلکه سبب بازیابی قوای ملکه تقویت تخمدانها خواهد شد. تخم ریزی بعد رها سازی ملکه بهتر از قبل خواد بود.

تقویت زنبورهای پرستار و کارگر: بدلیل اینکه زنبورهای پرستار دائما در حال تولید ژل رویال هستند حبس ملکه و توقف تخم ریزی باعث استراحت چند روزه در آنها شده و در بازیابی توان زنبورها بسیار موثر است.

افزایش تولید عسل: خالی شدن حجره ها از لارو و همچنین تمرکز زنبورها به عسل آوری بجای غذارسانی به لاروها (شامل آوردن گرده، آب، خنک سازی و تنظیم دمای کندو) سبب افزایش تولید عسل خواد شد. البته این امر باید یکماه قبل از برداشت عسل باشد.

به زنبوری که نوزما ندارد باید دارو بدیم؟

اگر زنبور در منطقه پرخطر با ریسک بالا باشد باید به طور منظم از داروهای ارگانیک نوزما استفاده کرد. مناطق مرطوب شمالی یا جنوبی یا زمانی که بارندگی و رطوبت هوا زیاد شود باید از داروهای ارگانیک نوزما استفاده شود و نباید منتظر بروز علائم ماند چراکه وجود ریزش در زنبور یعنی کار از کار گذشته و بازگشت کندو به شرایط طبیعی سخت تر خواهد بود.

نوزما چند نوع دارد راه های مقابله و درمان با آن چیست؟

نوزما به دو نوع نوزمای تر و نوزمای خشک دسته بندی میشود. نوزمای تر مربوط به گونه نوزما آپیس میشود که الان در کشور به حداقل رسیده است. نوزمای جدید و فراگیر در دنیا نوزمای خشک یا نوزما سرانا است. این نوزما علائم بارزی مثل اسهال یا بوی ترشیدگی در کندو ندارد. اما پیاده روی، خاراندن شکم و ریزش زنبور بخصوص زنبوران جوان و پرستار در رطوبت پاییز بسیار مشهود است. نوزمای جدید به آنتی بیوتیک جواب نمیدهد و استفاده از آنتی بیوتیک بدون سنجش نوع بیماری اشتباه بزرگی است. زمانی که علائم بروز نوزما دیده شود یعنی شرایط حاد بوده و درمان سخت خواهد بود بنابراین در شهریور ماه همه زنبورداران بخصوص در شمال و جنوب و مناطق مرطوب باید برای کنترل و پیشگیری و گسترش نوزما اقدام لازم را انجام دهند. در مناطق مرطوب نیازی به تست نوزما نیست همه زنبورها نوزما مثبت هستند.

راه های درمان نوزمای جدید (نوزما سرانا):

استفاده از تیمول در شربت و خمیر شیرین یا ترکیبات گیاهی مثل نوزماهیل

استفاده از شربتهای اسیدی شده

استفاده از پروبیوتیکها (بعد از نوزماهیل یا تیمول)

استفاده از کندو کف باز استاندارد

استفاده از مکمل های غذایی (اسید آمینه و ویتامین)

استفاده از سرکه سیب تا چند درصد از نوزما جلوگیری میکند؟

سرکه سیب هیچ اثری بر پیشگیری بیماری نوزما و اسپور آن ندارد. ترکیبات اسیدی صرفا سبب بهبود دفع محتویات روده یا پاکسازی گوارشی میشوند. ترکیبات حاوی تیمول و مواد موثر گیاهی (مثل عصاره ها و اسانسهای) دیگر میتواند در کنترل و درمان نوزما اثربخش باشند. در زمان افزایش نوزما باید شربت حاوی تیمول یا مواد ضد نوزما را روی زنبور یک هفته به اندازه نصف لیوان حدودا 100 تا 200 سی سی تزریق کرد. این عمل باید هر روز یا یک روز در میان در زمان بیماری تکرار شود به مدت یک هفته تا 10 روز.

---- -------------------------------------------------------------------------------

برای تقویت سیستم ایمنی زنبور چکار کنیم؟ یا چه عواملی سبب تضعیف سیستم ایمنی زنبور میشود؟

استفاده از آنتی بیوتیکها سبب از بین رفتن فلور طبیعی یا باکتریهای مفید زنبور میشود. از بین رفتن این باکتریها زمینه را برای گسترش عفونتهای روده ای مثل نوزما فراهم خواهد کرد. در قدم اول استفاده از آنتی بیوتیکها را کنار بگذارید و از پروبیوتیکها استفاده کنید. پروبیوتیکها یا باکتریهای زنده که در شربت یا پودر شکر به زنبور داده میشود مانع از رشد باکتریها و قارچهای بیماریزا شده و با ترشح ترکیبات محرک سیستم ایمنی سبب تقویت سیستم دفاعی زنبور میگردد.

میکروبهای مفید روده زنبور در تولید ویتامینهای گروه ب نیز نقش دارند که خود در افزایش قدرت دفاعی نقش دارد

از غذاهای تخمیر شده برای زنبور استفاده کنید که حاوی باکتریهای مفید هستند. گرده گل بهتر است که قبل از ترکیب با شکر، تخمیر شود.

تغذیه ضعیف ب منابع پروتئین املاح و ویتامین کم سبب کاهش قدرت دفاعی شده و کاهش قدرت سیستم دفاعی زنبور سبب غلبه عوامل بیماریزا میشود.

نکته مهم: عوامل بیماریزا مثل کنه، ویروس، نوزما، لوک و عوامل بیماریزای دیگر میکروبی همیشه در کندو وجود دارند منتهی سیستم دفاعی خوب زنبورها اجازه بروز علائم را نمیدهد. تغذیه ضعیف و حمله گسترده کنه ها راه را برای گسترش آلودگی و ضعف سیستم ایمنی زنبور فراهم میکند. با کاهش قدرت ایمنی زنبور عوامل ثانویه در کندو سبب بیماریهای مختلف میشود.

اغلب موارد در زمان تلفات شدید یا ریزش زنبور چند عامل دخالت دارد. مثلا کنه 40 درصد، نوزما 20 درصد بیماریهای ویروسی 30 درصد و عوامل تغذیه ای و محیطی مثل رطوبت 10 درصد. مجموع این عوامل سبب بروز بیماری و تلفات خواهد شد.

ممکن است که ملکه نر ریز شود؟ بله در صورت اتمام ذخیره اسپرم ملکه تخمهای نر میگذارد.

آیا از عسل یا سایر فرآورده های زنبور میتواند در تغذیه کندو استفاده کرد؟

بدلیل احتمال آلودگی عسل به عوامل میکروبی این عمل توصیه نمیشود. بخصوص اینکه از منطقه یا زنبورستان دیگری گرفته شده باشد. با این  وجود در صورت ضدعفونی عسل، گرده یا پوکه میتوان برای زنبورها استفاده کرد. استفاده از ضدعفونی کننده های خوراکی مثل عصاره ها یا اسانسهای طبیعی حاوی تیمول میتواند شربت یا کیک حاوی عسل یا گرده را ضدعفونی کرده یا مانع فعال سازی و رشد و تکثیر عوامل بیماریزا شوند. بعضی عوامل بیماریزا مثل لوک آمریکایی دارای اسپور هستند که داخل موم تا 80 سال زنده میمانند و با حرارت دادن موم هم  از بین نمیروند

آیا لوک آمریکایی یا اروپایی در ایران وجود دارد؟

متاسفانه بر اساس آمار رسمی سازمان دامپزشکی 30درصد از کندوها یا زنبوران کارگر بخصوص در جنوب کشور به لوک آمریکایی آلوده هستند. آلودگی در کندوها همیشگی است. همه کندوها نوزما مثبت، کنه مثبت، ویروس مثبت، لوک مثبت هستند منتهی شرایط محیطی و سیستم دفاعی زنبور اجازه بروز علائم را نمیدهد. تغذیه نامناسب، ضعف سیستم ایمنی و استفاده از آنتی بیوتیکها شرایط را برای بروز علائم بیماری فراهم میکند.

ملکه جفت طبیعی بهتر است یا جفت مصنوعی؟

ملکه جفت طبیعی از هر لحاظ بهتر است به شرط اینکه در منطقه زنبورهای نر دیگری نباشد و زنبورهای نر و صفات مناسب در زنبورستان انتخاب شده باشد. اما در جفت مصنوعی شما بهترین زنبورهای نر را انتخاب میکنید و از لحاظ مقاومت به بیماریها عسل آوری یا سایر صفات مطلوب بررسی شده اند. جفت مصنوعی به دلیل آسیب به تخمدان و مجاری تناسلی عمر کوتاه تری دارد. جفت طبیعی به دلیل سیر طبیعی روند جفت گیری کیسه اسپرم پر از ذخیره اسپرم است و تا 4 سال امکان تخمریزی مناسب را دارد. باید توجه داشت که ملکه در سال اول جفت گیری تخم ریزی زیادی ندارد و سال دوم در اصل اولین سال تخم ریزی ملکه حساب میشود.

نظر خود را با ما به اشتراک بگذارید