بیماری نیوکاسل (Newcastle disease)

بیماری نیوکاسل (Newcastle disease) ۳۲۳۹

بیماری نیوکاسل یک بیماری به شدت واگیر است که پرندگان پرورشی چون مرغ، بوغلمون، غاز، اردک، قرقاول، کبک و سایر پرندگان بزرگ جثه چون شتر مرغ، امو (Emu)، ریا (Rhea) و حتی پرندگان زینتی چون کبوتر، طوطی و قناری را درگیر میکند.

حساسیت پرندگان مختلف به بیماری نیوکاسل (ND) چگونه است؟

حساسیت انواع پرندگان به این بیماری متفاوت است. برای نمونه قرقاول و کبک به شدت به این ویروس حساس هستند.

مرغ ها بسیار مستعد ابتلا به بیماری هستند. بوقلمون ها تمایل به ایجاد علائم شدید ندارند.

پرندگان شکار (قرقاول ، کبک ، بلدرچین و مرغ دریایی) و طوطی ها در حساسیت متفاوت هستند. کوکاتیل حساس است.

پرندگان وحشی و پرندگان آبزی ممکن است ناقل ویروس باشند و علائمی نداشته باشند.

قره غازهای های جوان بیماری مرتبط با APMV-1 را نشان داده اند

بیماری در شترمرغ و کبوتر ثبت و حساس شناخته شده اند.

پرندگان شکاری معمولاً در برابر ND مقاوم هستند. به جز گزارش بیماری حاد در کرکس ریش دار، عقاب دریایی دم سفید و برخی از گونه های شاهین

سایر پرندگانی که تحت تأثیر NDV قرار گرفته اند عبارتند از: جغدها، پلیکان، کلاغ و پنگوئن.

در واقع پرندگان آبزی (اردک وغاز) و یا وحشی (بخصوص پرندگان مهاجر) میتوانند عامل انتقال انواع این ویروس به پرندگان پرورشی شوند.

زنده مانی ویروس

ویروسها به طور کلی ذرات غیرفعال و غیر زنده در بیرون بدن هستند. ولی به محض برخورد با سلول زنده میزبان فعال شده و وارد میشوند. عمر ویروسها در بیرون بدن بسیار کم است و بسته به شرایط محیط بیشتر از 24 ساعت زنده نیستند. البته این زمان ویروس به ویروس متفاوت است. ویروسها و در اصل میکروبها در محیطهای مرطوب بهتر زنده میمانند و در محیطهای گرم و خشک احتمال زنده مانی بسیار ضعیف است. میتوان گفت عامل رطوبت عامل اصلی در شیوع یک بیماری ویروسی است. ویروسها در مخاط دستگاه تنفس، گوارش و تناسلی زنده میمانند و تا زمانی که این مخاط خشک نشود میتوان گفت احتمال سرایت وجود دارد. به همین دلیل ضد عفونی در فصول سرما باید دوره ای و منظم صورت گیرد.

بعضی از علائم بیماری نیوکاسل: خونریزی، تخمهای بد شکل، اسهال سبز و سیانوز تاج.

عامل این بیماری ویروسی بنام پارا میکسو ویروس Avian Paramyxoviruses (APMV) است. سویه های متفاوتی از این ویروس وجود دارد که بر اساس شدت بیماریزایی به سه دسته کلی لنتوژن (lentogen )، مزوژن (mesogen) و ولوژن (velogen) تقسیم بندی میشوند.

با اینکه این بیماری در ایران تحت کنترل درآمده است ولی همچنان وجود دارد و هرچند سال یکبار سبب بروز خسارت هنگفت میگردد. به دلیل افزایش سالانه مرغداریها و همچنین تلفات بالایی که این بیماری از مرغدار خواهد گرفت توجه به این بیماری اهمیت ویژه ای دارد.

این بیماری واگیر میتواند سبب تلفات 50 درصد تا 100 درصد (جوجه ها و مرغهای جوان) در سویه های درگیر کننده دستگاه عصبی مرکزی (Velogenic neurotropic Newcastle disease) شود. این بیماری در زمان کوتاهی میتواند سبب خسارت زیادی به مرغداریها (صنعتی و کوچک) یا پرندگان دیگر شود. با اینکه این ویروس دستگاه تنفسی را درگیر میکند ولی علائم خونریزی و نکروز در سایر بافتهای بدن نیز مشاهده میشود. تشخیص دقیق این بیماری و تفکیک از سایر امراض مشابه نیازمند تشریح لاشه توسط دامپزشک است. این بیماری در انسان (مثل پرنده) میتواند سبب بروز ورم ملتحمه چشم (conjunctivitis) شود که بدون نیاز به دارو نهایتا تا یک هفته برطرف میگردد. استفاده از گوشت و تخم پرنده آلوده در انسان سبب بیماری نمیشود. از آنجایی که اغلب ویروسهای پاتوژن به گرما حساس هستند اغلب بیماریهای تنفسی در فصل پاییز و زمستان مشاهده میشود. و ضدعفونی و پیشگیری از ابتلا باید در دستور کار مرغداریهای صنعتی قرار بگیرد. چرا که این بیماری داروی خاصی ندارد و از نظر دامپزشکی مرغها باید امحا شوند. عدم واکسیناسیون به موقع سبب درگیری گسترده پرندگان به این بیماری شده و گله های بسیاری تلف خواهند شد. واکسن سویه های مختلف این بیماری موجود است.

ورم ملتحمه چشم و ترشحات چسبناک چشم و بینی از علائم این بیماری میباشد

نشانه های بیماری نیوکاسل عبارتند از:

خرخر یا سرفه کردن (صدایی شبیه سوت کشیدن) – خروج ترشحات چسبناک از بینی

تنفس نامنظم یا دهان باز، کم شدن اشتها و افزایش تشنگی، اسهال سبز رنگ و بدبو

کم شدن تحرک، لرزش و تشنج عضلات (علائم عصبی بعد از چند روز بروز پیدا میکند) مثل:

فلج یک طرفه و یا چرخش سر به پشت یا زیر شکم، ناراحتی گیجی و خواب آلودگی

فلجی بال و پا-آویزان شدن بالها و کشیده شدن پا بر روی زمین، ورم ملتحمه (conjunctivitis) چشم در شب

مرگ ناگهانی!

اگر این بیماری سبب مرگ نشود پس از 6 هفته ویروس در بدن از بین میرود. اما طی این مدت مرغ آلوده میتواند سایر مرغهای گله را آلوده کند.

در بوقلمونها با فلجی عطسه، سرفه های خشک همراه است.

راه های انتقال:

تمامی ترشحات اعم از بینی، دهان، مدفوع و بدن مرغ، پرها، تخم آلوده است. انتقال از طریق ماشین الات آلوده، لباس، چکمه، غذا، آب و تنفس امکان پذیر است. درواقع دستگاه تنفس و گوارش محل اصلی تکثیر و آلودگی است. امکان انتقال از جنین داخل تخم هم در بعضی از سویه ها وجود دارد.

ابتلای مرغهای تخم گذار به این بیماری سبب کاهش و قطع تخم گذاری و یا ایجاد تخمهایی با پوسته نازک یا بد شکل میشود. این تخمها ارزش خوراکی یا جوجه کشی ندارند و حامل ویروس هستند.